Barbara Wachowicz – „pisarka losu polskiego” – #Pokolenia 31

Barbara Wachowicz obchodziłaby 18 maja swoje 84. urodziny. Niestety, nie będzie nam dane celebrować tej rocznicy, ponieważ 7 czerwca 2018 roku pani Basia od nas odeszła…

Czy jest ktoś, kto nie zna tej wspaniałej postaci? Pani Barbara Wachowicz była niezwykłą pisarką, fotografką, scenarzystką, twórczynią biografii wielkich Polaków. Ukończyła Wydział Dziennikarstwa na Uniwersytecie Warszawskim oraz Studium Historii i Teorii Filmu w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi. Była autorką, reżyserką i narratorką filmów, audycji telewizyjnych i radiowych, wystaw oraz widowisk scenicznych poświęconych najsławniejszym postaciom literatury i historii polskiej.

Opublikowała pasjonujące monografie o życiu, twórczości, miłościach i tajemnicach Tadeusza Kościuszki, Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Fryderyka Chopina, Cypriana Kamila Norwida, Henryka Sienkiewicza, Stefana Żeromskiego. Przybliżyła sylwetki Matek Wielkich Polaków, zaprezentowała Siedziby Wielkich Polaków w przepięknie wydanych albumach. Pisała o najwybitniejszych harcerzach polskich, z bohaterami Kamieni na szaniec i Powstania Warszawskiego na czele.

Blisko o przeszłości

Ksiądz profesor Janusz St. Pasierb pisał o Barbarze Wachowicz: „Pod jej piórem, przed jej obiektywem przeszłość nie jest »cokolwiek dalej«, lecz zupełnie blisko. Mickiewicz wyjechał przed chwilą, Kościuszko zaraz powróci, Chopin jeszcze gra. To jest ciągle ta sama Polska. Bezgraniczna. Zaścianek i Europa, Ojczyzna i przyswojona sztuką obczyzna tworzą jedno wielkie ludzkie universum, oświecone rozumem, ogrzane sercem”.

A tak pisała Agnieszka Osiecka: „Jest wybitną i kto wie czy nie najwybitniejszą popularyzatorką polskości. Z jej pracowitych i pracochłonnych książek można się niezwykle wiele nauczyć i niemało razy wzruszyć. To jest taki przewodnik po duszy polskiej, taka rozmarynowa biblijka”.

Przez ponad 10 lat pracowałam z panią Basią jako jej asystentka; zaczynałam współpracę jako studentka, byłam świadkiem jej pracowitości i zaangażowania. Bardzo wiele się od niej nauczyłam i jest to dla mnie bezcenne. Każda książka, która wyszła spod pióra Barbary Wachowicz, okupiona była setkami godzin ciężkiej pracy. I nie chodzi mi tu wcale o prace pisarskie – tu pani Basia była wybitna – siadała i pisała. Kolejne rozdziały powstawały jeden za drugim. Do każdej książki Barbara Wachowicz się rzetelnie przygotowywała,  zbierała materiały przez wiele miesięcy, a nawet lat! Godziny poszukiwań w bibliotekach, rozmowy z ludźmi, wyłuskiwanie z opasłych tomiszczy garstki, garsteczki informacji, które chciała przekazać swoim czytelnikom. Uczestniczyłam aktywnie w tych poszukiwaniach, wspierając panią Basię wiedzą tzw. komputerowca. Określała mnie jako „jej Moniczka”, jej „geniusz komputerowy”. Pewnego razu miała miejsce taka sytuacja: pani Basia chciała zapoznać się z książką, która była niedostępna w żadnej bibliotece, wydawnictwo dawno już nie istniało, na portalach aukcyjnych nie można było jej zdobyć. Udało mi się jednak znaleźć wersję elektroniczną, którą nagrałam na mój czytnik. Wprawdzie pani Basia nie znosiła „tej całej elektroniki”, jednak pomimo niechęci, z książki (elektronicznej) skorzystała i była bardzo zadowolona, że mimo dużych trudności udało nam się dotrzeć do tej pozycji.

Arsenał Warszawski

Barbara Wachowicz kochała młodzież, lubiła z nią pracować, sprawiało jej wiele radości odkrywanie nowych talentów i wspieranie młodych ludzi w ich dążeniu do celu.  Dlatego razem ze Stowarzyszeniem Katolicki Ruch Antynarkotyczny „KARAN”, zainicjowała konkurs historyczny „Arsenał Warszawa”. Jest to kontynuacja dzieła łódzkiego pedagoga i harcerza, hm. Krzysztofa Jakubca – twórcy, animatora i realizatora konkursu Arsenał Pamięci, serdecznego przyjaciela Barbary Wachowicz.

Warszawska edycja konkursu była wielką miłością pani Basi, dlatego staramy się kontynuować jej działania. Wyjątkowość tej inicjatywy polega na łączeniu pokoleń. Młodzież tworzy zespoły konkursowe wraz ze swoimi dorosłymi bliskimi. Do współpracy zapraszamy rodziców, dziadków, pedagogów, bibliotekarzy, ciekawych ludzi… Prace konkursowe „Arsenału Warszawa” to hołd młodzieży dla stolicy, to poszukiwanie różnych barw jej przeszłości, to ocalenie pamięci tych, którzy tu żyli, pracowali, walczyli i ginęli. To także wędrówki ulicami Warszawy, odkrywanie historii, to odnajdywanie tropów wielkich Polaków na jej ścieżkach.

Serdecznie zapraszamy Państwa do włączenia się w nasze działania! Wraz z dziećmi, wnukami możecie stworzyć Państwo konkursową drużynę. Może macie Państwo ciekawą historię do opowiedzenia i jakiś zespół mógłby poświęcić swoją pracę właśnie tej historii?

 

W ramach programu „Arsenał Warszawa”, oprócz samego udziału w konkursie, uczestnicy mogą brać udział w tzw. „Spotkaniach Arsenałowych”. Są to różnego rodzaju  zajęcia, wykłady i wycieczki poświęcone historii naszego miasta, kraju, a także ciekawym postaciom związanym ze stolicą. W zależności od aktualnej sytuacji spotkania odbywają się „na żywo” lub za pośrednictwem internetu.

„Arsenał Warszawa” to wielkie dzieło Barbary Wachowicz. Uważała, że to najciekawsza metoda poznawania historii przez młodych Polaków. Wiedziała, jak trudno jest zmobilizować młodzież do działania, a mimo to, co roku cieszyła się pięknym plonem prac konkursowych. Miała nadzieję, że program będzie się rozwijał, mówiła: – Niech uczy patriotyzmu i budzi dumę z przynależności do Narodu Polskiego, niech ocala od zapomnienia.

Barbara Wachowicz była uhonorowana wieloma pięknymi nagrodami i odznaczeniami, między innymi: Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski Polonia Restituta, Złotym Krzyżem za zasługi dla Harcerstwa Polskiego, Medalem Komisji Edukacji Narodowej za wybitne osiągnięcia w dziedzinie edukacji młodzieży. Była laureatką Złotego Mikrofonu, tytułu Mistrza Mowy Polskiej Vox Populi, Orderu „Polonia Mater Nostra Est” – „za wyjątkowy dar przekazywania młodzieży skarbów narodowego dziedzictwa”, Orderu Uśmiechu przyznanego przez harcerzy, Medalu Fides et Ratio – „za promowanie dobra i piękna i wychowywanie młodego pokolenia w duchu patriotyzmu”, oraz nagrody TOTUS Episkopatu Polski – „za niestrudzone, pełne żarliwości i entuzjazmu propagowanie kultury chrześcijańskiej, patriotyzmu, pięknej polszczyzny, postaw honoru i prawości wśród młodego pokolenia”. W 2003 r. uhonorowano ją Nagrodą m.st. Warszawy, a w 2006 r. została Honorową Obywatelką m.st. Warszawy.

15 czerwca 2018 r. Barbara Wachowicz spoczęła na Wojskowych Powązkach w Warszawie, w Alei Zasłużonych.

Bardzo mi pani Basi brakuje; przeżyłam z nią tak wiele. Pomimo dzielącej nas ogromnej różnicy wieku (prawie 50 lat!) śmiało mogę stwierdzić, że byłyśmy przyjaciółkami. Pani Basia była moją powierniczką, mogła na mnie liczyć w każdej sytuacji i łączyło nas znacznie więcej niż tylko wspólna praca.

Jej piękny portret wisi w centralnym miejscu naszego arsenałowego biura, w którym spędziłyśmy lata pracy, jej kapcie nadal stoją przy biurku, jej kamizelka wisi na oparciu fotela… tak, jakby zaraz miała tu być i wrócić do pisania…