#POKOLENIA

Dobre życie – jakie jest? Szczęśliwe, zdrowe, spełnione i długie. Każdy z nas chciałby takie mieć i właśnie dlatego miliony ludzi zadają sobie pytanie: jak żyć? Temat długowieczności wzbudza również spore zainteresowanie wśród naukowców i demografów.

Niebieskie strefy

Istnieją takie punkty na mapie świata, gdzie ludzie żyją zdrowiej i dłużej niż gdziekolwiek indziej. To tzw. niebieskie strefy (blue zones). Tych pięć wyjątkowych miejsc to: Sardynia (Włochy), Ikaria (Grecja), Loma Linda (Kalifornia, USA), półwysep Nicoya (Kostaryka) i Okinawa (Japonia). To właśnie tam żyje największy odsetek osób długowiecznych. Od czego zależy długość i jakość ich życia?

Od lat naukowcy prowadzą systematyczne badania nad fenomenem tych obszarów. W większości przypadków wnioski są zbliżone, a kluczowych czynników wpływających na długie i zdrowe życie oraz poczucie szczęścia jest wiele. Należy do nich przede wszystkim zdrowe odżywianie, które opiera się głównie na diecie roślinnej. We wszystkich badanych miejscach króluje prosta kuchnia obfitująca w lokalne warzywa, owoce, zioła, ryby i owoce morza. Mięso spożywane jest okazjonalnie, najczęściej raz w tygodniu, w niedzielę lub święta. Innym kluczowym czynnikiem są silne więzi rodzinne i bliskie relacje społeczne oraz wzajemna pomoc, a co za tym idzie – duże poczucie bezpieczeństwa. Również ruch i umiarkowana, naturalna aktywność fizyczna to stały i ważny element codziennego życia mieszkańców niebieskich stref. Położenie geograficzne i przyjazny ciepły klimat sprzyjają przebywaniu na świeżym powietrzu, spacerom, pracy w ogrodzie czy gospodarstwie oraz byciu w bliskości z naturą. Dodatkowo spowolnione tempo życia, prostota oraz spokój mają ogromny wpływ na zdrowie, poczucie szczęścia i długość życia mieszkańców. Który czynnik jest najważniejszy? Wydaje się, że wszystkie są równie istotne, bo najlepiej działają w synergii.

Radość życia mieszkańców Południa

Nie tylko w badanych przez naukowców niebieskich strefach ludzie żyją długo, zdrowo i szczęśliwie. Na południu Europy także można spotkać sporo wiekowych, pełnych wigoru Hiszpanów, Włochów czy Francuzów. Na pewno sprzyjają im wspaniały klimat, zdrowa dieta śródziemnomorska i spokojny styl życia. Nie bez znaczenia są też silne więzi rodzinne, wspólne spędzanie czasu z przyjaciółmi i celebrowanie życia.

Nordycki sposób na szczęście

Mimo niesprzyjającego klimatu i długo trwających, niejednokrotnie srogich zim również mieszkańcy Północy cieszą się dobrym zdrowiem i poczuciem szczęścia. Według rankingu na najszczęśliwsze państwo na świecie World Happiness Raport2022 państwa nordyckie zajęły po raz kolejny czołowe miejsca. Wszystkie te kraje łączy podobny styl życia i wartości, jakie wyznają ich mieszkańcy. Najważniejsze są kontakt z naturą i szacunek do niej oraz ruch na świeżym powietrzu, niezależnie od pogody. Skandynawowie są mistrzami filozofii osiągania szczęścia i radości oraz odnajdowania przyjemności w codzienności i drobnych rzeczach. Ich sposoby radzenia sobie z trudnościami oraz techniki poprawiające samopoczucie i dodające życiu smaku stały się bardzo popularne, a duńskie hygge zrobiło wręcz międzynarodową karierę.

Japońska długowieczność

Jeśli chodzi o długość życia, to Japonia wygrywa ranking przygotowany przez Światową Organizację Zdrowia WHO (dane z 2018 r.). Jej mieszkańcy często dożywają sędziwego wieku w dobrej kondycji zdrowotnej, zarówno fizycznej, jak i umysłowej. Wpływ na to ma, oczywiście, wiele czynników. Jednym z najważniejszych jest zdrowa dieta, bogata w ryby, owoce morza, warzywa, tofu oraz małą ilość tłuszczu. Istotne są też wielkości spożywanych posiłków. Japończycy jedzą niewielkie porcje o umiarkowanej kaloryczności. Nie tylko jednak odpowiednie odżywianie służy zdrowiu i wpływa na długość życia. Kultura japońska obfituje również w inne ciekawe praktyki, filozofie czy rytuały, które pomagają w osiąganiu osobistego szczęścia i długowieczności. Wiele z nich zyskało popularność na całym świecie. Dotarły także do Polski. Coraz częściej można spotkać w księgarniach publikacje o obco brzmiących tytułach. Zawarte w nich rady znalazły zastosowanie u niejednego czytelnika.

Ikigai, wabi sabi, shinrin-yoku, chanoyu, okagesama

Trudno te japońskie słowa dokładnie przetłumaczyć, często bowiem nie mają polskich odpowiedników oraz posiadają kilka znaczeń.

Ikigai, w wolnym tłumaczeniu, oznacza własny życiowy cel, który warto znaleźć, odkryć i dążyć do niego. Nadaje on sens życiu. Może to być też pasja lub bliski kontakt z przyrodą, życie bez pośpiechu lub radość z przebywania z rodziną i przyjaciółmi. Ikigai wywodzi się z wcześniej wspomnianej Okinawy i jest jednym z kluczy do długowieczności.

Wabi sabi to z kolei filozofia dostrzegania piękna w przemijaniu i niedoskonałości. Jest antidotum na perfekcjonizm kultury zachodniej. Skupia się na prostocie, harmonii i skromności, byciu tu i teraz oraz na życiu w bliskości z naturą i szukaniu w niej inspiracji. Filozofia wabi sabi wpłynęła znacząco na estetykę wielu form sztuki japońskiej, m.in. na ceremonię picia herbaty, sztukę układania kwiatów oraz projektowania ogrodów. Szczególnie ogrody zasługują na uwagę, ponieważ wyrażają bliskość i harmonię człowieka z naturą oraz szacunek do niej, a także tworzą oazy spokoju i piękna, które sprzyjają rozwojowi życia duchowego. Są pełne symbolicznych znaczeń oraz dostarczają wielu wyjątkowych i niepowtarzalnych przeżyć sensualnych. Popularnie uważa się, że dobrze zaprojektowany i zadbany ogród odzwierciedla dobrą kondycję zdrowotną jego użytkowników oraz wpływa pozytywnie na pomyślność. Ikebana, czyli znana od wieków tradycyjna japońska sztuka układania kwiatów, również jest pełna symboliki. Układ kompozycji roślin to metafora nieba, ziemi i ludzi, a każdej roślinie przypisuje się inne znaczenie. Aranżacja oraz odbiór wizualny roślinnych dzieł sztuki jest jedną z dróg do uzyskania wewnętrznej równowagi duchowej.

Jeszcze innym elementem japońskich praktyk dobrego życia jest shinrin-yoku, inaczej: kąpiel leśna lub terapia lasem. Bliski kontakt z naturą ma zbawienny wpływ na cały organizm, zarówno na ciało, jak i umysł: wycisza, uspokaja, obniża stres oraz wzmacnia odporność i wprowadza życiową harmonię.

Chanoyu to zaś japoński ceremoniał parzenia i picia herbaty. Mimo podniosłego i uroczystego, czy wręcz mistycznego, nastroju, rytuał ten jest pełen prostoty, harmonii i skromności. Cała ceremonia przeprowadzana jest w spokoju i ciszy, co sprzyja kontemplacji i relaksowi. Bardzo popularnym i często używanym zwrotem w języku japońskim jest okagesama. Można go przetłumaczyć jako wyrażenie wdzięczności: „dzięki tobie”. Używane jest przy różnych okazjach i w różnych kontekstach, niekoniecznie zwrot ten zawsze oddaje prawdę, ale przyjemniej się żyje, słysząc, że komuś pomogliśmy.

Wszystkie powyższe aktywności czy rytuały są formą dbania o dobrostan fizyczny i psychiczny. Pomagają znacząco w łagodzeniu stresu i osiąganiu spokoju wewnętrznego i zewnętrznego, który jest niezbędny, aby przeżyć długie lata w dobrym zdrowiu i z dużym zapasem sił witalnych.

Własny przepis na dobre życie

Każdy z nas ma własny przepis na udane życie. Często nie jesteśmy jednak z niego do końca zadowoleni. Być może nie wszystko, co sobie założyliśmy, zaplanowaliśmy, udało się nam zrealizować, i nie wszystko jest takie, jakie byśmy chcieli, żeby było. Ale nigdy nie jest za późno, aby coś zmienić, poprawić, ulepszyć. Codziennie mamy szansę, by zacząć lepiej żyć. Wiele zależy od nas, od naszych decyzji i postanowień. Nie trzeba przewracać wszystkiego do góry nogami, nieraz wystarczą drobne korekty, aby wzbogacić życie i uczynić je przyjemniejszym. Warto wykorzystać recepty, sprawdzone od wieków w różnych częściach świata, by życie było dobre, zdrowe i jeszcze miało smak.

Zawsze opłaca się zadbać o zdrowie, by zachować je do późnej starości. Aby tak było, z reguły wystarcza codzienna dawka umiarkowanego ruchu, najlepiej na świeżym powietrzu, wśród natury. Mogą to być spacery, wędrówki lub lekka praca w ogrodzie. Żeby zatroszczyć się o umysł, musimy go trenować i dostarczać zróżnicowanych aktywności. Tu mogą pomóc: łamigłówki, szarady, nauka języka obcego lub rozwiązywanie krzyżówek. Celebrujmy każdy dzień, zwłaszcza imieniny, urodziny i inne uroczystości, w obecności naszych bliskich czy przyjaciół, a nawet świętujmy zupełnie bez okazji. Róbmy od czasu do czasu drobne przyjemności sobie i bliskim. Szukajmy osób, które wyznają podobne wartości i mają pasje podobne do naszych. Można je często spotkać w domach kultury, klubach seniora czy innych instytucjach tego typu. Dzięki takim kontaktom umocnią się nasze więzi towarzyskie i wzrośnie poczucie przynależności do grupy oraz przekonanie, że nie jesteśmy sami. Tańczmy, śmiejmy się i cieszmy się życiem!