#POKOLENIA

Świat wokół nas się zmienia, już Heraklit, stwierdził, że panta rhei (wszystko płynie). Wszechświat też się zmienia i to bardzo szybko. Czy my mamy wpływ na te zmiany? Nie zawsze i nie na wszystkie, ale na te małe, wokół nas, na pewno tak. Leonardo da Vinci, malarz, rzeźbiarz i filozof  powiedział: „Zostawiajmy po sobie dobre imię i trwałą pamięć wśród śmiertelnych, aby życie nasze nie przeszło nadaremnie”. Był autorem projektu machiny latającej, spadochronu i czołgu. Co więc możemy zrobić my, seniorzy? Jaki mamy wpływ na ciąg dalszy naszego życia? Nie musimy oczywiście konstruować maszyn latających czy czołgu, ale życie możemy przeżyć radośniej i zdrowiej.

Według encyklopedycznej definicji starzenie się to: zmniejszanie zdolności do odpowiedzi na stres środowiskowy, pojawiające się w organizmach wraz z upływem czasu, naturalne i nieodwracalne nagromadzenie się uszkodzeń wewnątrzkomórkowych, przerastające zdolności organizmu do samonaprawy. Jest to naturalny i nieunikniony biologiczny oraz psychiczny proces, polegający na stopniowym spadku aktywności komórek organizmu, spowalnianiu procesów regeneracyjnych, obniżeniu odporności na niekorzystne czynniki środowiskowe oraz zmniejszeniu się umiejętności adaptacyjnych organizmu do nowych warunków.

Niestety nie da się tych procesów całkowicie zatrzymać, ale można je hamować i sprawiać, że zmiany będą przebiegać wolniej, łagodniej i z mniej widocznymi objawami.

Prof. Wiktor Dega napisał: rehabilitacja jest procesem medyczno-społecznym, który dąży do zapewnienia osobom niepełnosprawnym i starszym godziwego życia w poczuciu pożyteczności społecznej i bezpieczeństwa społecznego oraz zadowolenia. Z definicji WHO wynika, że ograniczenia w rolach społecznych to: samoocena osoby będącej lub czującej się niesprawną na przykład z powodu wieku, złego chodu, ograniczeń aparatu ruchu, zaburzeń funkcji części ciała, trwałych uszkodzeń, czy wykluczeniu z rynku pracy. Rozwój psychologii i neurologii odkrywa ciągle nowe możliwości rehabilitacji społecznej poprzez „naprawianie” i uruchamianie pracy mózgu i przez to usprawnianie ciała.

Najbardziej kontuzjogennym czynnikiem jest zaburzenie chodu oraz równowagi. Chód wymaga dużej sprawności i koordynacji nerwowo-mięśniowej. U osób starszych wydolność chodu zmienia się w związku ze zmianami kostno-stawowymi oraz układu nerwowego, złym obuwiem, czy nieprawidłowym siedzeniem. Nie można więc przecenić roli w sterowaniu prawidłową postawą oraz prawidłowym ruchem ciała w ich wszystkich aspektach: w zapoczątkowaniu chodu, w prawidłowym chodzie, obracaniu się, zmianach kierunku chodu, kucaniu i innych zadaniach lokomocyjnych. Tego typu prewencja i rehabilitacja jest możliwa przy skomplikowanych ćwiczeniach taneczno-ruchowych w tańcu choreograficznym.

Poprzez wizualizację choreografii, taniec działa jak mnemotechnika, a więc zwiększa zakres i trwałość pamięci. Poprzez rozwój i poprawę pracy mózgu, poprawiamy też ruchomość stawów, siłę mięśni, balans, równowagę i postawę. Mózg steruje naszym ciałem jak orkiestrą, a skomplikowany zapis orkiestrowy (choreografia) zmusza go do coraz lepszej i wydajniejszej pracy, co poprawia koncentrację uwagi, podnosi odporność na zmęczenie, przyspiesza decyzyjność, rozładowuje stresy i napięcia, a nawet łagodzi depresję. W trakcie ćwiczeń choreograficznych zwiększa się w sposób naturalny poziom serotoniny i dopaminy, oraz endorfin, które działają podobnie jak antydepresanty, dając uczucie radości, a nawet szczęścia. Z kolei ruch taneczny do muzyki uruchamia wiele emocji i wyzwala poczucie śmiałości ruchowej oraz poprawia umysłowe wyprzedzenie i programowanie czynności.

Od trzech lat prowadzę jako instruktor autorskie zajęcia z osobami 65+ z tańca choreograficznego. Wspierają mnie w tym znakomici tancerze, młodzi instruktorzy tańca.  Naszym celem jest podniesienie świadomości na temat możliwości stałego rozwoju psychofizycznego poprzez usprawnianie i wykorzystywanie możliwości mózgu, w połączeniu z poznawaniem oraz przeżywaniem głębokiego kontaktu z własnym ciałem, rytmem i muzyką w harmonii z innymi ludźmi. Każdy człowiek ma swój specyficzny wzorzec poruszania się i korzystania z własnej kinesfery, w zależności od swoich stanów emocjonalnych. Kształt ruchu i rytm, charakteryzuje tymczasowy lub permanentny nastrój, jak również ogólny profil psychofizyczny. Rozpoznanie i pozytywna zmiana tego ruchu może powodować chwilowe lub stałe zmiany w psychice. Rozwój i zmiana ruchu angażuje pracę wszystkich stawów, kształtuje wielowymiarowość w myśleniu, rozwija całościowo ciało i umysł zwiększając możliwości lokomocyjne i motywację.

Wzór ruchu ciała od centrum do dłoni i stóp jest początkiem budowania własnej tożsamości, świadomości swoich granic i odrębności od innych.

Neurolog Adam Gazzal poddał choreografów badaniu MRI, w trakcie opracowywania przez nich choreografii i zauważył znaczne wzmocnienie impulsów elektrycznych oraz zwielokrotnienie interakcji pomiędzy neuronami, a utworzone w ten sposób dodatkowe połączenia oraz synapsy w miarę praktyki stawały się coraz silniejsze i trwalsze z powodzeniem poprawiając jakość życia.

W roku 2015 r., tuż przed moimi 70. urodzinami, rozpoczęłam naukę tańca standardowego w systemie PROAM (zawodowy tancerz, uczy, trenuje i tańczy na turniejach z amatorką). Mój pierwszy prawdziwy turniej odbył się po trzech miesiącach nauki, w Wiedniu, gdzie zajęliśmy drugie miejsce. Walc Wiedeński zatańczony w zamku cesarskim Hofburg, był przeżyciem niezapomnianym do końca życia. Od tamtej pory wzięłam udział w 17. turniejach, w tym: w Toronto, Moskwie, Blackpool i wielu innych.

Widząc własne postępy w usprawnianiu ciała i pracy mózgu, postanowiłam wraz z moim młodym tancerzem – PRO, przekazać swoją wiedzę i możliwości rehabilitacji społecznej przy pomocy tańca choreograficznego innym seniorom i założyć Fundację — Integracyjny Klub Tańca dla Zdrowia. Misją fundacji było m. in.: zmniejszanie barier finansowych w dostępie do rehabilitacji społecznej, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób starszych i z ograniczoną sprawnością, indywidualne podejście oraz troskliwa opieka w odnajdywaniu naturalnych możliwości ruchowych, poznawaniu własnego ciała oraz zjawisk zachodzących w psychice i ciele uczestników podczas zajęć. Fundacja otrzymała jednorazowe dofinansowanie z Urzędu Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy, w wysokości 8640,00 zł na pięć miesięcy zajęć i w tym czasie przez nasz program przeszło około 90 osób. O projekcie napisano artykuł w ursynowskim tygodniku “Passa” p.t.: “Jak uleczyć ciało i duszę”, a uczestnicy zajęć przesłali do urzędu list z podziękowaniami za projekt i poprawę samopoczucia oraz wyrazami uznania dla inicjatywy.

Fundacja niestety została zamknięta na początku pandemii w 2020 r., ale “Klub Tańca dla Zdrowia” pozostał i zajęcia odbywają się nadal. Przetrwaliśmy kryzys online i obecnie wróciliśmy na salę. Skupiamy się teraz na przygotowywaniu autorskich programów treningowo-tanecznych dla grupy wiekowej powyżej 60 lat oraz z częściowymi ograniczeniami aparatu ruchu. Celem naszego projektu jest jakościowa i ilościowa analiza skutków zajęć taneczno- ruchowych tańca choreograficznego. Wraz z lekarzami, rehabilitantami i choreoterapeutami chcemy zebrać grupę osób z problemami z chodem, utrzymaniem równowagi, prawidłowym balansem czy zespołami bólowymi, w celu ilościowego i jakościowego nieinwazyjnego określenia poprawy jakości ich życia. Chcemy przeprowadzić diagnostykę zdolności utrzymania stabilnej postawy, gdy czynnikiem destabilizującym jest ruchome podłoże. Niestabilne podłoże jest tym elementem, które najlepiej testuje mechanoreceptory w warunkach testów dynamicznych. Dynamiczna, nerwowo-mięśniowa kontrola stawu skokowego może być kluczem do uzyskania jego funkcjonalnej stabilizacji. Tego typu prewencja i rehabilitacja społeczna jest możliwa przy tańcu choreograficznym.

Krystyna Rudowska jest z wykształcenia mgr. inż. elektronikiem i informatykiem, ukończyła również dziennikarstwo, oraz studium pedagogiczne. Przez wiele lat pracowała w Telewizji Polskiej oraz jako nauczyciel i wykładowca. Była koordynatorką i autorką dwóch programów europejskich (Akademicka Telewizja Naukowa), oraz ekspertem UE do oceny projektów w dziedzinie IST. Jako redaktor i producent zrealizowała ponad 800 programów naukowych i stworzyła autorski internetowy kanał naukowy, który prowadzi do dziś, promując polskich naukowców i polskie osiągnięcia naukowe na świecie. Po przejściu na emeryturę rozpoczęła pracę w Centrum Nauki Kopernik jako animator kontynuując zamiłowanie do promocji nauki. Od zawsze uprawia różne dyscypliny sportu. Jest dyplomowanym Instruktorem Rekreacji Ruchowej. Jej pasją było zawsze jeździectwo. Jest współtwórcą pierwszej w Polsce hipoterapii. Od kilku lat tańczy sportowo taniec towarzyski standardowy PROAM z sukcesami w kraju i zagranicą zdobywając ogromne doświadczenie w pracy nad ciałem i psychiką osób powyżej 70. roku życia oraz w pokonywaniu barier własnych słabości i odkrywaniu nowych pokładów możliwości psychofizycznych.

Kontakt: krystyna.rudowska@gmail.com , www.taniecwrehabilitacji.pl