Utrata, melancholia, próby reparacji / WYKŁAD

Zniknięcie frontowej rzeczywistości pozornie oznaczało powrót do świata ukształtowanego w dawny sposób. Powrót do materialnej obecności dnia codziennego. Do rzeczy, obrazów, dotykalnych śladów pokojowego życia, które przecież stale istniały na zapleczu wojny, ale przez długi czas w społecznej wyobraźni przytłoczone były przez materię zniszczenia. Przede wszystkim był to powrót do porządku znaczeń, organizującego całe pole owej codzienności. Do życia wielkich miast, jak Paryż i Berlin, z wypełnionymi ulicami i sklepami, do rytmu fabryk z maszynami i produkcją, do wiosek z polami i cyklem prac rolnych. Wydawałoby się, że znowu odzyskały one swój sensotwórczy monopol. A jednak, świadectwa wskazują na to, że doświadczenie sensu tych wszystkich rzeczy i obszarów, ich sensu jako rzeczy-wistości właśnie, było o wiele słabsze niż przed wojną. Pomiędzy zawiedzionymi nadziejami a skrywaną żałobą „Europa pogrążyła się w monumentalnej melancholii”